Ο Χαρίλαος Φλωράκης γεννήθηκε στη Ραχούλα Καρδίτσας το 1914. Καρδίτσας. Σπούδασε στην Επαγγελματική Σχολή ΤΤΤ (Ταχυδρομείων, Τηλεγραφίας και Τηλεφωνίας) και αποφοίτησε ως τηλεγραφητής. Μιλούσε ρωσικά και αγγλικά.

Ανέπτυξε έντονη συνδικαλιστική δράση. Το 1930, σε ηλικία 16 ετών, οργανώθηκε στις Ομάδες Πρωτοπόρων της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ).

Το 1941, έγινε μέλος του ΚΚΕ και διετέλεσε γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης στους Τριατατικούς (ΤΤΤ). Κατά τη διάρκεια της κατοχής, τον Απρίλιο του 1942, πήρε μέρος στην οργάνωση και καθοδήγηση της απεργίας των Τριατατικών που ήταν η πρώτη μεγάλη απεργία στη διάρκεια της κατοχής και η πρώτη απεργία στην κατεχόμενη Ευρώπη.

Το 1943 εντάχθηκε στο ΕΛΑΣ και πολέμησε εναντίον των Γερμανών κατακτητών και το 1945 έγινε μέλος της Επιτροπής Πόλης της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ με το ψευδώνυμο καπετάν Γιώτης, ενώ το 1949, εξελέγη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ.

Κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου, από το 1946 μέχρι το 1949, διετέλεσε διοικητής μεγάλης μονάδας της 1ης μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού, μετά τη ήττα του οποίου, κατέφυγε στην ΕΣΣΔ και τη Ρουμανία.

Το 1954, επέστρεψε παράνομα στην Ελλάδα για να συνεισφέρει στην ανασυγκρότηση των οργανώσεων του κόμματος και συνελήφθη.

Το 1960, καταδικάστηκε για κατασκοπεία και φυλακίστηκε ως το 1966. ( Δικάστηκε πολλές φορές, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και παρέμεινε στη φυλακή και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης για 17 χρόνια συνολικά). Μετά την απριλιανή δικτατορία του 1967, συνελήφθη από τους πρώτους, και στη συνέχεια εκτοπίστηκε στη Λέρο, τα Γιούρα και τον Ωρωπό.

Τον Αύγουστο του 1972, κατάφερε να διαφύγει στο εξωτερικό, ενώ τον Ιούνιο, στη 16η ολομέλεια, είχε αναδειχθεί μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, στη 17η ολομέλεια, εξελέγη Α' Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ.

Το 1974, εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής Β' Αθήνας με το ψηφοδέλτιο της Ενωμένης Αριστεράς. Το Μάιο του 1978, στο 10ο συνέδριο του ΚΚΕ εξελέγη εκ νέου Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής, θέση στην οποία επανεξελέγη και στο 11ο Συνέδριο (Δεκέμβριος του 1982) καθώς και στο 12ο Συνέδριο (Μάιος του 1987).

Τον Απρίλιο του 1989, ανέλαβε πρόεδρος του Συνασπισμού της Αριστεράς και στις 11 Ιουλίου του ιδίου έτους, εξελέγη πρόεδρος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, ενώ τη θέση του Γενικού Γραμματέα κατέλαβε ο Γρηγόρης Φαράκος.

Στις 25 Φεβρουαρίου 1991, στο 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ, επανεξελέγη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος. Στις 18 Μαρτίου 1991, αποχώρησε από την ηγεσία του Συνασπισμού της Αριστεράς, ταυτόχρονα με το Λεωνίδα Κύρκο, ενώ πρόεδρος ανέλαβε η Μαρία Δαμανάκη.

Στις 16 Ιουλίου 1991, και ενώ προηγουμένως είχε εκφράσει την υποστήριξή του στη πλειοψηφία της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ και στη νεοεκλεγείσα γενική γραμματέα Αλέκα Παπαρήγα, αποχώρησε μαζί με άλλους 6 βουλευτές του Κομμουνιστικού Κόμματος από τον Συνασπισμό και συγκρότησαν Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ.

Στις 21 Δεκεμβρίου 1991, στο 14ο Συνέδριο του ΚΚΕ, εξελέγη ομόφωνα επίτιμος πρόεδρος του κόμματος, αφού προηγουμένως είχε ζητήσει να μη συμμετέχει στη νεοεκλεγείσα Κεντρική Επιτροπή.

Εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής με την Ενωμένη Αριστερά στη Β' Αθηνών στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974. Στη συνέχεια εξελέγη βουλευτής του ΚΚΕ στη Β' της Αθήνας στις εκλογές της 20ής Νοεμβρίου 1977, στις 18 Οκτωβρίου 1981 και στις 2 Ιουνίου 1985.

Εξελέγη πάλι βουλευτής στη Β' Αθήνας με το ΚΚΕ στο πλαίσιο του Συνασπισμού στις 18 Ιουνίου 1989, στις 5 Νοεμβρίου 1989 και στις 8 Απριλίου του 1990.