Η νέα θεραπευτική μέθοδος θα μπορούσε να συμβάλει στη δραστική αντιμετώπιση, με μικρές παρενέργειες, των καρκίνων του μαστού που προκαλούνται από γενετικές μεταλλάξεις, σύμφωνα με δύο μελέτες που δημοσιεύονται την Πέμπτη στη βρετανική ιατρική επιθεώρηση Nature.

Το 5% με 10% των καρκίνων του μαστού και των ωοθηκών οφείλονται σε μεγάλη γενετική προδιάθεση και οι αλλοιώσεις των γονιδίων BRCA (από τα αρχικά του Καρκίνου του Μαστού στα αγγλικά: BReast CAncer) ενοχοποιούνται για το 95% των οικογενειακών μορφών καρκίνων του μαστού και των ωοθηκών.

Μια γυναίκα, φορέας μετάλλαξης των γονιδίων BRCA διατρέχει οκταπλάσιο ή και δεκαπλάσιο κίνδυνο να εκδηλώσει καρκίνο του μαστού ή των ωοθηκών έως την ηλικία των 70 ετών. Ωστόσο, το 15%-40% των γυναικών αυτών δεν θα εκδηλώσουν κατά τα φαινόμενα καρκίνο του μαστού, κατά τους επιστήμονες.

Η νέα μέθοδος, που βασίζεται στο φάρμακο γνωστό ως αναστολέας PARP, υιοθετεί μια νέα προσέγγιση στη θανάτωση των καρκινικών κυττάρων. «Μπορεί να είναι πολύ πιο δραστική και λιγότερο τοξική αντικατάσταση της χημειοθεραπείας. Είναι ένα είδος θεραπείας που επικεντρώνεται στην αξιοποίηση μιας συγκεκριμένης ανέπαρκειας στα κύτταρα του καρκίνου του μαστού, στην αχίλλειο πτέρνα τους» είπε ο καθηγητής Αλαν Ασγουορθ, του Ινστιτούτου Αντικαρκινικής Έρευνας, στο Λονδίνο.

Τα γονίδια αυτά, παρόντα στην γενετική κληρονομιά όλων των ανθρώπων, φυσιολογικά δρουν ως «καταστολείς νεοπλασμάτων», παίζοντας σημαντικό ρόλο στην επιδιόρθωση των βλαβών του DNA, του γενετικού υλικού. Διαφορετικές μεταλλάξεις αυτών των δύο γονιδίων αποτρέπουν αυτή τη διορθωτική λειτουργία και προδιαθέτουν για τον καρκίνο του μαστού.

Ο ρόλος του ενζύμου PARP

Η θεραπεία αυτή, που δοκιμάστηκε σε ποντίκια με καρκινικά κύτταρα που περιείχαν ελαττωματικά γονίδια BCRA2, έχει στόχο να εμποδίσει σε τόσο μεγάλο βαθμό την επιδιόρθωση του γενετικού κώδικα, ώστε τα καρκινικά κύτταρα να μην έχουν πια άλλη επιλογή, παρά να ...αυτοκτονήσουν.

Οι ομάδες του Ασγουορθ και του Τόμας Χέλντεϊ, που εργάζεται στο πανεπιστήμιο του Σέφιλντ στη Βρετανία και στο πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, επέλεξαν να αναχαιτίσουν μέσα στα εν λόγω κύτταρα τη δράση ενζύμου που επίσης εμπλέκεται στην επιδιόρθωση του DNA και ονομάζεται PARP.

Εμποδίζοντας τη δράση του PARP, το DNA προστατευμένο μέσα στον πυρήνα των καρκινικών κυττάρων υφίσταται αλλοιώσεις που δεν μπορούν να επιδιορθωθούν ορθώς λόγω ανεπάρκειας του γονιδίου BRCA2. Τα καρκινικά κύτταρα πεθαίνουν και η ανάπτυξη του όγκου επιβραδύνεται στα ποντίκια. Πλήρης ίαση διαπιστώθηκε σε ένα από τα ποντίκια αυτά.

Σχεδόν 10.000 αυτόματες αλλοιώσεις σε έναν από τους δύο κλώνους του γενετικού κώδικα επέρχονται καθημερινά σε κάθε κύτταρο, υπογραμμίζουν οι ερευνητές. Τα γονίδια BRCA1 και BRCA2 παίζουν κανονικά διορθωτικό ρόλο χρησιμοποιώντας ως πρότυπο το δεύτερο κλώνο του DNA.

Το ένζυμο PARP διευκολύνει την επιδιόρθωση, προσελκύοντας στην περιοχή που έχει υποστεί βλάβη κατάλληλες πρωτεΐνες. Ελλείψει κατάλληλων επιδιορθώσεων, καθώς τα γονίδια BCRA είναι ελαττωματικά και το ένζυμο PARP σε αναστολή, τα κύτταρα που καθίστανται μη λειτουργικά μετά τις επαναλαμβανόμενες μεταλλάξεις, πεθαίνουν.

Η αναστολή του ενζύμου PARP στα ποντίκια, των οποίων τα γονίδια BCRA είναι λειτουργικά, δεν εμποδίζει την επιβίωσή τους: «Είναι βιώσιμα, γόνιμα και δεν αναπτύσσουν πρόωρα όγκους» υπογραμμίζουν οι ερευνητές. Μόνο στα καρκινικά κύτταρα των οποίων τα δύο αντίγραφα των γονιδίων BRCA είναι ελαττωματικά, η αναστολή του ενζύμου PARP επιφέρει τον κυτταρικό θάνατο.

Μέθοδος ασφαλέστερη από τις συνήθεις χημειοθεραπείες

Οι οικογενειακές μορφές καρκίνου του μαστού προκαλούνται γενικά από μια κληρονομική ανεπάρκεια σε ένα μόνο από τα δύο αντίγραφα (αλληλόμορφα που έχουν κληρονομηθεί από τη μητέρα ή τον πατέρα) των γονιδίων BRCA1 και BRCA2. Στη διάρκεια της ζωής, όμως, προσθέτουν οι ερευνητές, το λειτουργικό αλληλόμορφο BRCA1 ή BRCA2 είναι «χαμένο» σε ορισμένα κύτταρα, επιτρέποντας την ανάπτυξη νεοπλάσματος.

Αυτή η «νέα αντίληψη στη θεραπεία του καρκίνου», που θα πρέπει σύνομα να δοκιμαστεί στη γυναίκα, θα μπορεί, συνεπώς, να στοχεύει ειδικά τα καρκινικά κύτταρα, με πολύ λιγότερες παρενέργειες στον οργανισμό της, σε σχέση με τις συνήθεις χημειοθεραπείες.

Ο καρκίνος του μαστού είναι η συνηθέστερη κακοήθεια που πλήττει τις γυναίκες. Τουλάχιστον ένα εκατομμύριο κρούσματα καταγράφονται κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία για την Έρευνα κατά του Καρκίνου, στη Γαλλία.